I kēia manawa ua paʻakikī ke manaÿoÿiÿo, ÿaÿole naÿe i hoÿomanaÿo i këia mau lä i ka mälama ÿana i nä mea noÿeauÿe hoÿolohe. A pehea e hiki ai iāʻoe ke inoa i nā mea i loko o kekahi mau pilikino ka hoʻohanaʻana i nā mea make no ka hoʻomaʻamaʻaʻana i ka maʻi o ka maile?
A iʻole maʻaneʻi, he laʻana, he mea iʻike nuiʻia:ʻo ka hoʻohanaʻana i ka mimi no ka pilikinoʻana o nā mea hana kaʻawale. ʻAe, aia kekahi manawa, aia nā mea hana kiʻi i hana i kēia aʻaʻoleʻike i ka hewa i kā lākou hana. Ua makaʻu mua? A pehea e pili ana i ka hakakāʻana i ka hanuʻino mai ka waha me ka manamana, e pili ana i nā makamaka mai ka huelo o nāʻiole make a me ka mālamaʻana i ka'ōhule me ka moa lūlū? ʻIkeʻoe i ka nui o nā mea a mākou iʻikeʻole ai no ko mākou moʻolelo. A no kēia mau mea pono he 25 e pono ai e hōʻoia i ka manawa nuiʻole o ko mākou manawa.
1. Ma mua o ka hoʻokumuʻiaʻana o ka pepa mīkini, pono nā kānaka e mālama me nāʻano kūponoʻole.
ʻO ka līpī kahiko, e like me keʻano o ka hoʻohanaʻana i nā lāʻau laulā - chugi, hoʻomanaʻo nā Helene kahiko me ke kōkua o nā tile, nāʻArabia - me ke kōkuaʻana o nā pōhaku, a ua hele nāʻAmelikaʻAmelika i ka halepaku me nā lālā, ka mauʻu maloʻo, nā'ōpili liʻiliʻi a me nāʻele.
2.ʻO nā mea hikiʻole ke kūʻai i ko lākou iho halepaku - a he nui nā mea i ka wā o ka Middle Ages - i holoi iā lākou iho i ka holoi wai lehulehu, me nā kānakaʻikeʻole.
3.ʻAʻole i aʻo maikaʻiʻia ke olakino o ka'ōlohe o ka waha. Ma muli o ka manaʻo o nā poʻe kahiko i ka nihoʻana i hanaʻia e ka ilo, e noho ana i loko o ka niho. A no ka kipakuʻana iā lākou, ua hoʻoponopono nā kauka i ka waha me ka uahi o ke kukui.
4.ʻO nā wīwī keʻano o ka hoʻokuʻuʻana mai ke koko mai. Me ke kōkuaʻana o kēia hana, ua mālamaʻia nā maʻi he nui. ʻOiai no ka mea i ka wā kahiko i manaʻoʻia aiʻo ka hapa nui o nā maʻi i lilo ai ke koko koko.
5. Ma loko o nā hale kauhale o nā kauhale he mau pana wale nō ka papahele.
Aia nā "latrines" e pono ai no ka moena, no laila, haʻalele koke nā feces i ka hale kākela. Akā, no ka mea,ʻaʻole nā muliwai i kahe i nā kahawai aʻaʻole hiki ke komo i kēlāʻano,ʻaʻole i lele ka lepo. Hiki iāʻoe ke noʻonoʻo i nā meaʻala e hoʻoluliluli i nā hale kākela i nā lā wela?
6. Nā wīwī wīwī, i nā makahiki XV XVIII i paʻaʻia e nā poʻe o ka lehulehu, i ka nānā aku i ka nani. I kaʻoihana, aneane pau lākou i ka noho i ka lice a me ka nits.
7. E like me nā limahana lapaʻau o ka XVII mau kenekulia, e hōʻolo i ka'ōhule, ka liʻiliʻi, ke poʻo, he pono wale nō e pale i ke poʻo me ka moa moa.
Eia kekahi, inā e hilinaʻiʻoe i nā kumu likeʻole,ʻo nā manu lele manu ke mālama i kaʻeha ma ka sternum a hoʻokuʻu i ka meaʻonoʻole mai ka waha.
8.ʻO ka moaʻeleʻele he mea 'Eulopa ia me nā kūlaʻi kūʻoki a me ke koko. I ka wā o ka wā kahiko, ua hoʻohana nā wāhine he nui i mau pads no ka hana maʻamau. ʻO ia ke kumu i kapaʻia aiʻo ia he "ʻulaʻula."
9.ʻO ka hoʻonaninaniʻana kekahi o nā hana lapaʻau weliweli loa. Ua hoʻohanaʻia ka hana no ka ho'ōkiʻana i ke kahe koko - e like me nā amputation, e like me keʻano.
Ua hoʻohanaʻia ka meaʻulaʻula i kaʻeha. Ma lalo o ka hoʻonāukiukiʻana o nā wela wela, ua kūʻia ke koko, ua paleʻia ka maʻi a me ... nā wahiʻeha o nā wahi kokoke i kahi.
10.ʻO nāʻAigupita o ka wā kahikoʻo ia ke kumu o ka hanaʻana i ka hana'ālohelohe i hoʻohanaʻia i ke kīpoki.
Ua hana lākou i nā pessaries - nā kāpena kūikawā - a hoʻokuʻu pololei iā lākou i loko o ka moku. Ma muli o ka hanaʻana o ka meaʻai i nāʻano likeʻole me nā spermicides hou - akā,ʻoi aku ka nāwaliwali loa,ʻoiaʻiʻo - mai kēlā manawa i kēia manawa o ka hāpaiʻana, ua kōkua nui lākou e hōʻalo.
11. I ka wā o ke kauwela, ua manaʻoʻia ke kumu o nā maʻi he nui i ka meaʻono.
No ka mea he nui ka poʻe i nānā i ka mālamaʻana i ke ola. ʻO keʻano - ka mālamaʻana i ka hanu hou. A ma muli o ka loaʻaʻole o nā pīpī a me ka niho niho i ia manawa, he mea pono ke hoʻomaʻamaʻa i nā mea eʻoluʻolu ai i nā meaʻala.
12. No ka manawa lōʻihi, ua manaʻoʻia ka pallor he hōʻailona o ka hānau aliʻi.
A iʻole e hāʻawi aku i ka "pono", nā wāhine e hana ana i ka lewa, i hoʻokahe i kaʻili. No ka ho'ākākaʻana, hoʻohanaʻia ka palaoa palaoa a me nā peʻahi poʻo, aʻo ka hapanui o ia mau mea he mea make.
13. Ma muli o ka hikiʻole iā lākou ke mālama pono i ka maʻemaʻe, kokoke i nā poʻe o nā kauā mau e honi maikaʻi.
No ka hoʻololiʻana i kahiʻala maikaʻiʻole, ua hoʻokomo kekahi i nā'āpana o nā puaʻala.
14. I ka manawa o ka Middle Middle, ua hoʻohana pinepineʻia ka mimi e like me keʻano hōʻailona.
Aʻaʻole kēia manaʻoʻano pupule, pono wau e'ōlelo, no ka mea, ka haʻaleleʻana o ka mimi i ke kino.
15.ʻO ka'olihi mua wale nō iʻikeʻia i ka makahiki XVI wale nō (a ma nā mokuʻAmelika e pili ana i nā pahi a me nā māla aʻaʻole i aʻo a hiki i ka hoʻomakaʻana o ke kenekulia XVII). Ma mua o kēlā,ʻai nā kānaka me ko lākou mau lima.
16.ʻO ka "ʻauʻau nui" i ka wā o ka Middle Ages i mālamaʻia ai hoʻokahi aʻelua paha o ka makahiki. ʻO ke koena o ka manawa, ua hoʻomaʻemaʻeʻia nā mea me ka huiʻana o ka mimi, alkali a me ka wai.
17.ʻAʻohe mea uhi i ka wā kahiko. Ua uhiʻia nā papa lepo i ka mauʻu a me nāʻohe. ʻO kaʻoiaʻiʻo,ʻo ia mau kāpena i ka manawa a lilo i loko o ka pāpale o ka maʻi.
18. I ka Middle Middle, ua hana kekahi kanaka ma keʻano he lauoho, he kauka, a me ka mea lapaʻau. ʻO ia, ma ke keʻena o keʻano o ke kauka i ka manawa hoʻokahi, hiki keʻokiʻokiʻia, kāʻili i ka niho a me ka ho'ōla.
19.ʻO Mercury - he mea nui loa - ua hoʻohana pinepineʻia e mālama i nā maʻi a me nā maʻi i laweʻia ma ke kino.
20.ʻAʻole i kāleʻa nā wāhine hānai i nā meaʻai a pau i ka nui o ke kō.
ʻO ka hopena - he mau niho'ālea a pinepine i ka hao, aʻo nāʻano o nā mea e pono ai ke hoʻokomo i nā pale. Ua hanaʻia nā hanana mai ka porinela a me ka niho'elepona, akā naʻe,ʻo ka mea nui loa, he niho niho me nā niho pono'ī, a no ka uku maikaʻi maikaʻi e loaʻa ai i ka poʻeʻilihune.
21.ʻAʻole i wehe nā kūpuna i ko lākou mau pale umauma ma ka papaʻaina, iʻole e hāʻuleʻole ka makika i loko o kā lākou mau papa.
22. Ua manaʻo ka poʻe kahiko oʻAberahama i nāʻona make i ka hoʻonāukiuki.
No laila, i ka wā o ka hoʻouka kauaʻana, ua hoʻokomo kekahi i nā kino olaʻole i loko o ka waha. ʻO nā mea i makemakeʻole i kēia lāʻau, nā holoholona make i haehaeʻia, ua kāwiliʻia me nā meaʻaila'ē aʻe aʻoi aʻe i hanaʻia a hanaʻia i nā waihona mai ka hopena hualoaʻa.
23. Ma ka makahiki 1846, ua hoʻomaopopo ka likikī Hungarianʻo Ignaz Semmelweis i ka nui o ka holoiʻana i nā lima ma mua o ke kīʻana.
Ma mua o ia manawa, ua hana 'ia ka lawelawe' ana ma waho me ka wehe 'ole' ana i ka maʻi. ʻAʻole ia he mea kupanaha, no ka hopena o kēlā mau hana "prehistoric," he nui nā poʻe i make no ka maʻi.
24.ʻO kahi ipu hao o ka pō -ʻo kahi halepaku wale nō i kokoke i kēlā me kēia hale kaukau.
He maʻalahi a maʻalahi hoʻi e hoʻohana,ʻaʻole pono ka holoiʻana,ʻo nā mea a pau āu e makemake ai, e ninini i kāna mau mea i loko o ka puka makani ma ke alanui, a ua mākaukau.